Ik herinner me het begin van de pandemie als een tijd van pionieren

Twee jaar corona. Twee jaar waarin veel is gebeurd en georganiseerd binnen de GGD. Hoe is corona in West-Brabant opgepakt en hoe ziet de corona-organisatie er op de dag van vandaag uit? Annemiek van den Elshout en Ineke Welschen, programmamanagers van het eerste uur, blikken terug.

De begintijd van de coronapandemie staat Annemiek en Ineke nog altijd op het netvlies gebrand. Ineke: “Vanuit Wuhan (in China red.) zagen we het virus langzaam op ons afkomen. Procesleider Infectieziekten Ina Klingenberg monitorde de wereldwijde ontwikkelingen op de voet. De eerste besmetting in Nederland, op 27 februari 2020, verraste ons alsnog. Deze patiënt woonde in Loon op Zand, het werkgebied van GGD Hart voor Brabant. Echter, na uitvoerig bron- en contactonderzoek bleek de zogenoemde ‘patiënt 0’ – de officiële eerste vastgestelde coronabesmetting in Nederland – in het plaatsje Nieuwendijk in West-Brabant te wonen.”

Annemiek: “Vanaf dat moment ging het snel. Ik herinner me het eerste crisisoverleg van de Brabantse veiligheidsregio’s nog goed. Het aantal besmettingen steeg van 1, naar 5, naar 60 en ga zo maar door. Ik kreeg kriebels en dacht: deze pandemie ontgroeit onze wereld.”

Gestructureerd pionieren

Ineke, Annemiek en Ina vormden vanaf dat moment een drie-eenheid en GGD West-Brabant groeide met het virus mee. “Ik herinner me die periode als een tijd van pionieren”, blikt Ineke terug. Annemiek: “Exact, de eerste tijd bestond uit rennen, rennen en nog eens rennen. Van onze artsen, die op medisch vlak heel goed uitzochten hoe we moesten handelen, naar het planbureau, naar de collega’s van bron- en contactonderzoek en weer terug. Ineke en ik noteerden alle acties en gaven dat aan de juiste collega’s door. Het was in die tijd een kwestie van doen en continue bijsturen.”

De GGD werkte in deze hectische tijd toe naar meer structuur. Ineke: “Collega’s uit verschillende hoeken van de organisatie hielden zich bezig met de bestrijding van de pandemie, maar een echt coronateam was er nog niet. Wel ontstond al snel een dagelijks overleg met alle dagcoördinatoren. Dat overleg staat tot op de dag van vandaag nog steeds wekelijks in onze agenda’s. Voor de afstemming van medisch inhoudelijke zaken werkten we nauw samen met landelijke organisaties, andere regionale GGD’en, gemeenten en zorgorganisaties binnen West-Brabant.”

Maatwerk

“Die afstemming was belangrijk”, vindt ook Annemiek. “Hoewel we ons soms té veel lieten leiden door de buitenwereld, bijvoorbeeld door vragen en verzoeken van gemeentes. De coronaregels vanuit het RIVM waren leidend en daardoor konden we in die tijd nog niet veel maatwerk leveren. Dat leidde soms af en dit kostte onze collega’s tijd en energie. Daarbij was het belangrijk om rust te brengen en grenzen te stellen. Op een bepaald moment besloot ik: om 18.00 uur gaat de deur dicht, in plaats van de hele avond doorwerken. Het voelt goed dat wij die rust en structuur in het team hebben gebracht.”

Corona Next Step

Na de eerste stressvolle maanden richtte GGD West-Brabant het programma Corona Next Step op. Annemiek: “Het werd tijd dat gespecialiseerde teams zich volledig konden focussen op corona. Bovendien kregen we vanuit VWS de opdracht om het reguliere GGD-werk weer op te pakken, zodat team Jeugdgezondheidszorg bijvoorbeeld weer kinderen op consult kon zien. Die boodschap namen wij serieus, dus werd het programmateam Corona Next Step voor een groot deel met externen ingericht.”

Binnen Corona Next Step werken verschillende teams. Groei en afschaling wisselen elkaar binnen deze teams continue af. “Het testen begon bijvoorbeeld met kleinschalige thuisbemonstering, wat zich later ontwikkelde tot grote drive-through teststraten”, vertelt Ineke. “Onze medewerkers namen de coronatests in de begintijd bij mensen thuis af, welke daarna door koeriers naar laboratoria werden gebracht. Annemiek, heb jij in die tijd niet zelf een tasje met mogelijk ‘besmet materiaal’ naar een lab gebracht?”

Annemiek: “Klopt, dat voelde in die tijd spannend en gek! Gelukkig werkten we al snel samen met enkele grote laboratoria en was ook de logistiek goed geregeld. In april 2020 openden we onze eerste teststraat in het stadion van NAC Breda. In het begin alleen voor zorgmedewerkers, leerkrachten en mensen die in ons bron- en contactonderzoek naar voren kwamen. Daarna voor alle inwoners in de wijde omgeving. Wat was – en is – het opbouwen en afbouwen van dit soort locaties een klus voor onze facilitaire collega’s!”

Recruiten en opleiden

“Het totale programmateam Corona Next Step groeide snel, van een regulier GGD-team ‘Infectieziektenbestrijding’ van ca. 12 medewerkers, naar ca. 1.700 collega’s op het hoogtepunt van de pandemie”, vervolgt Ineke. “Ook het oprichten van een goedlopend team Bron- en contactonderzoek (BCO) bleek pionieren. We stelden BCO-coördinatoren aan en toen het team uit haar jasje groeide, namen we een spannend besluit: we vroegen hulp aan Yource: dé specialist in klantcontact.”

“De uitbesteding van BCO aan Yource was inderdaad spannend”, vindt ook Annemiek. “Daarnaast is bron- en contactonderzoek gespecialiseerd werk, wat tot die tijd werd uitgevoerd door verpleegkundigen en artsen. We kozen er op dat moment voor om alleen te werven op hbo-niveau en de nieuwe collega’s zelf op te leiden. Yource én onze artsen verzorgden een goed opleidingstraject en mede daardoor pakte deze keuze goed uit. Gelukkig werd BCO vanuit Yource geleid door iemand met veel ervaring in het opleiden en begeleiden van callcenters: Chris Krijger. Zo ontstond een solide samenwerking en vormen enkele van deze collega’s vanuit de GGD in Breda tot op de dag van vandaag een sterk team. Ook Chris is nog steeds aan team BCO verbonden. We zijn blij met deze mensen. Zonder de kracht van Yource – recruiten en opleiden – was dat niet gelukt.”

De GGD merkte al snel dat ook zaken als telefonie en de administratie rondom corona het beste apart georganiseerd konden worden. Ineke: “Zo ontstond in de begintijd een belteam voor het beantwoorden van – vaak medisch inhoudelijke – vragen: team Response. De vele administratieve handelingen, zoals de uitgifte van herstelbewijzen, zijn in handen van een toegewijd administratief team.”

Zo goed mogelijk informeren

Met de start van vaccineren in het voorjaar van 2021 veranderde het speelveld. Annemiek: “Opeens stonden we, naast het roerige evenwicht van testen en BCO, voor een nieuwe opdracht met een uitvoerende functie. Ik herinner me dat ik in de door ons gecreëerde structuur het evenwicht op dat moment even miste. Ondertussen werden de collega’s van het belteam en de administratie geleefd door de vele vragen van burgers. Onder andere over quarantaine en isolatie, het vaccinatiebeleid (wel of niet op afspraak?) en vaccinatiebewijzen. Chapeau aan alle collega’s van deze teams, want zij zetten steeds hun beste beentje voor om de inwoners van West-Brabant zo goed mogelijk te informeren!”

“Daar sluit ik me volledig bij aan”, zegt Ineke. “Op het gebied van het informeren van burgers wil ik ook de samenwerking met team communicatie benoemen. Binnen Corona Next Step hadden we steeds de beschikking over een of twee communicatieprofessionals. Zij zorgden, samen met het communicatieteam van de reguliere GGD, steeds voor duidelijke informatie op de website, duidelijke voorlichting naar de pers én duidelijke Q&A’s. Dat was nodig om burgers, pers en alle collega’s op de hoogte te houden van het (landelijke) beleid.”

Man en vrouw maken het team

“Duidelijke en accurate communicatie was essentieel”, vindt ook Annemiek. “Last but not least wil ik onze collega’s van personeelszaken benoemen. Het was, zeker in de begintijd, niet makkelijk om zo snel te moeten schakelen. Dat waren we niet gewend bij de GGD, maar wat team HR corona onder andere tijdens de vaccinatiecampagnes voor elkaar kreeg; onvoorstelbaar! Tijdens de versnelde boostercampagne in de winter van ‘21/’22 schaalden we in korte tijd bijvoorbeeld op naar ruim 1700 medewerkers in totaal. Deze collega’s bleken tijdens en na de korte boostercampagne ook nog eens heel flexibel. Verschillende medewerkers switchten bijvoorbeeld van BCO of testen naar vaccineren en weer terug. Dat moet je maar in je mars hebben. Goede mensen tref je niet, daar zorg je zelf voor. Dat heb ik tijdens corona wel geleerd.”

Ineke: “Ja, de mensen, dat maakt(e) het team!”

“Op al die mensen en het commitment zijn we heel trots”, besluit Annemiek. “Corona Next Step blijkt een goedlopend team, dat in hoofdlijn is blijven werken zoals Ina, Ineke en ik het in de begintijd hebben neergezet. Ik denk dat ik namens ons allen spreek dat we deze periode nooit meer vergeten en meenemen wat we van deze rollercoaster hebben geleerd!”