Het versterken van de verbinding met de sociale basis

Een sociale basis bestaat uit familie, naasten uit het sociaal netwerk, mantelzorgers, vrijwilligers, het welzijnswerk, burgerinitiatieven (waaronder zelfregie – of zelfhulpgroepen) en andere relevante organisaties die een individu of een gezin helpen als het nodig is. Het versterken van de sociale basis gaat over het omzien naar elkaar in wijken, buurten en dorpen. Maar ook over autonoom kunnen leven met eigen regie en het netwerk als basis.

Uit onderzoek blijkt dat de sociale condities in een buurt invloed hebben op de gezondheid van de inwoners van die buurt. De inwoners van wijken en buurten met betere sociale condities roken minder, drinken minder alcohol, hebben een gezonder eetpatroon en bewegen meer. Een sociaal gezonde buurt heeft een sterke sociale cohesie, waarbij bijvoorbeeld een bruisend verenigingsleven en omzien naar elkaar de norm is.

Resultaat

In het GALA is het volgende gewenste resultaat opgenomen: “Gemeenten faciliteren een sterke lokale sociale basis met een sterke sociale samenhang en laagdrempelige toegankelijke voorzieningen waar mensen op elkaar kunnen terugvallen en meedoen in de samenleving. Dit doen zij met behulp van het opstellen van een beleidsvisie en uitvoeren van maatregelen.”

Om dit te bereiken is het belangrijk dat inwoners elkaar laagdrempelig kunnen ontmoeten. Dat ze zich kunnen ontplooien en ontspannen. En, dat inwoners hulpvragen die niet direct zorggerelateerd zijn met en voor elkaar kunnen oplossen. Daarbij dient specifiek aandacht te zijn voor ouderen. Ook zijn laagdrempelige vormen van ondersteuning zoals zelfregie- of zelfhulpgroepen van belang. Net als voorzieningen in de sociale basis die zonder indicatie toegankelijk zijn.

NOTE: In het GALA is de volgende actie voor de gemeente opgenomen – “Elke gemeente heeft uiterlijk in 2024 een beleidsvisie op de sociale basis, met aandacht voor gebiedsgerichte uitvoering. Hierin komen in ieder geval de volgende thema’s aan de orde: sociale samenhang of samenlevingsopbouw, mantelzorg, tegengaan van eenzaamheid, inzet en ondersteuning van vrijwilligerswerk en professionals sociaal domein. Deze thema’s worden binnen de voorwaarden voor toekenning van de middelen verbonden aan de lokale context en de leefomgeving.”

Het versterken van de sociale basis staat niet op zichzelf, maar heeft sterke samenhang met drie andere onderwerpen die worden benoemd in het GALA:

Een panelonderzoek naar vrijwilligerswerk

Vrijwilligerswerk is belangrijk voor het draaiend te houden van onze samenleving en het versterken van de sociale cohesie in buurten en wijken. In de afgelopen jaren is het aantal mensen dat bereid is om vrijwilligerswerk te doen afgenomen. Mensen hebben hier verschillende redenen voor.

Om meer inzicht te krijgen in de motieven en gelegenheidsfactoren om vrijwilligerswerk (niet) te doen is er in 2018 onder een panel van 2299 deelnemers uit de regio’s West- en Hart voor Brabant een enquête uitgezet. Aan de panelleden is gevraagd of ze vrijwilligerswerk uitvoeren, wat de omstandigheden zijn om hiermee te starten, waarom ze vrijwilligerswerk doen en welke elementen behulpzaam kunnen zijn bij het werven van meer vrijwilligers. In deze infographic vind je de resultaten van dit onderzoek. Deze resultaten zijn een indicatie voor wat er leeft onder de doelgroep. Qua samenstelling is het panel namelijk niet representatief voor de hele regio.

Uit het onderzoek blijkt dat vrijwilligerswerk vooral wordt uitgevoerd door 30-plussers. Ruim de helft van de bevraagde panelleden voert vrijwilligerswerk uit. Daarnaast voert 14% weliswaar geen vrijwilligerswerk uit, maar zou men dit wel willen doen.

De meeste panelleden die vrijwilligerswerk uitvoeren doen dit omdat ze tijd beschikbaar hebben doordat ze met pensioen zijn of een minder drukke baan hebben, of omdat ze worden aangemoedigd door de omgeving. Daarbij zijn de meeste panelleden met het vrijwilligerswerk gestart doordat ze gevraagd zijn of er via hun sport, hobby of (klein)kinderen mee in contact zijn gekomen.

Panelleden voeren vrijwilligerswerk uit omdat ze er plezier aan beleven, graag andere mensen willen helpen en/of een maatschappelijke bijdrage willen leveren.

Om meer vrijwilligers te werven adviseren panelleden om potentiële kandidaten eenmalig vrijwilligerswerk te laten doen en/of het vrijwilligerswerk flexibel te kunnen inplannen. Daarnaast is men van mening dat het geven van informatie over het belang van vrijwilligerswerk en een betere begeleiding van vrijwilligers bij de start, belangrijke elementen zijn om potentiële kandidaten te helpen in hun besluit om vrijwilligerswerk te gaan en blijven doen.

Panelleden die geen vrijwilliger zijn geven aan dit niet te doen omdat ze te veel dagelijkse zorgen hebben door bijvoorbeeld de zorg voor (klein)kinderen, ouders of andere familieleden, of door een slechtere gezondheid.